ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਬ੍ਰਹਮਾਂ ਦੇ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਚਿੱਤਰ
ਨਾਟਕ ਦਾ ਲਿਖਾਰੀ ਬਿਆਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਦੱਸਦਾ ਹੋਇਆ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਉਹ ਬਿਆਸ
ਦਵਾਰਾ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਲਿਖ ਰਹਿਆ ਹੈ, ਉਸੀ ਕੜੀ ਵਿੱਚ ਉਹ
ਰਾਜੇ ਰਘੂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜਾ ਰਘੂ ਰਾਜੇ ਰਾਮਚੰਦ੍ਰ ਦਾ ਵੱਡ ਵਡੇਰਾ ਸੀ, ਜਿਸ
ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਵਜਹ ਨਾਲ ਰਾਜੇ ਰਾਮ ਨੂੰ ਰਘੂਵੰਸ਼ੀ ਰਾਜਾ ਕਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਹੁਣ ਅਸਲੀ ਗੱਲ, ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਲਿਖਾਰੀ ਕੋਲੋਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਰਘੂ ਦੇ
ਵੇਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮੌਜੂਦ ਸਨ, ਗੋਰਖ ਨਾਥ ਵੀ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਰਾਮਾਨੰਦ ਵੀ ਹੋ ਚੁਕੇ
ਸਨ। ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਹਿਮਾਈਤੀ ਇਸ ਖੋਜ ਵਾਸਤੇ ਵਧਾਈ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ।
ਇਹ ਪੰਕਤਿਆਂ ਰਾਜੇ ਰਘੂ ਦੀ ਸਿਫਤ ਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੇਖਿਆ:
ਅਥ ਰਘੁ ਰਾਜਾ ਕੋ ਰਾਜੁ ਕਥਨੰ ॥
Now begins the description of he rule of the king Raghu
ਚੌਪਈ ॥
CHAUPAI
ਬਹੁਰ ਜੋਤ ਸੋ ਜੋਤ ਮਿਲਾਨੀ ॥ ਸਭ ਜਗ ਐਸ ਕ੍ਰਿਆ
ਪਹਿਚਾਨੀ ॥ ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਰਾਜ ਰਾਜੁ ਜਗ ਕੀਨਾ ॥ ਅਤ੍ਰ ਪਤ੍ਰ ਸਿਰ ਢਾਰ ਨਵੀਨਾ ॥੧੩੫॥
ਬਹੁ ਭਾਂਤ ਕਰਿ ਜੱਗਿ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥ ਦੇਸ ਦੇਸ ਮਹਿ ਧਰਮ
ਬਿਥਾਰਾ ॥ ਪਾਪੀ ਕੋਈ ਨਿਕਟਿ ਨ ਰਾਖਾ ॥ ਝੂਠ ਬੈਨ ਕਹੂ ਭੂਲ ਨ ਭਾਖਾ ॥੧੩੬॥
ਨਿਸਾ ਤਾਸ ਨਿਸਨਾਥ ਪਛਾਨਾ ॥ ਦਿਨਕਰ ਤਾਹਿ ਦਿਵਸ ਅਨਮਾਨਾ
॥ ਬੇਦਨ ਤਾਹਿ ਬ੍ਰਹਮ ਕਰਿ ਲੇਖਾ ॥ ਦੇਵਨ ਇੰਦ੍ਰ ਰੂਪ ਅਵਰੇਖਾ ॥੧੩੭॥
ਬਿੱਪਨ ਸਭਨ ਬ੍ਰਹਸਪਤ ਦੇਖਯੋ ॥ ਦੈਤਨ ਗੁਰੂ ਸ਼ੁਕ੍ਰ ਕਰਿ
ਪੇਖਯੋ ॥ ਰੋਗਨ ਤਾਹਿ ਅਉਖਧੀ ਮਾਨਾ ॥ ਜੋਗਨ ਪਰਮ ਤੱਤੁ ਪਹਿਚਾਨਾ ॥੧੩੮॥
ਬਾਲਨ ਬਾਲ ਰੂਪ ਅਵਰੇਖਯੋ ॥ ਜੋਗਨ ਮਹਾਂ ਜੋਗ ਕਰਿ ਦੇਖਯੋ
॥ ਦਾਤਨ ਮਹਾਂ ਦਾਨ ਕਰਿ ਮਾਨਯੋ ॥ ਭੋਗਨ ਭੋਗ ਰੂਪ ਪਹਚਾਨਯੋ ॥੧੩੯॥
ਸੰਨਿਆਸਨ ਦੱਤ ਰੂਪ ਕਰਿ
ਜਾਨਯੋ ॥ ਜੋਗਨ ਗੁਰ ਗੋਰਖ ਕਰਿ ਮਾਨਯੋ ॥
ਰਾਮਾਨੰਦ ਬੈਰਾਗਨ ਜਾਨਾ ॥ ਮਹਾ ਦੀਨ
ਤੁਰਕਨ ਪਹਚਾਨਾ ॥੧੪੦॥
The Sannyasis considered him as Dattatreya and the Yogis as Guru
Gorakhnath; the Bairagis considered him as Ramanand and the Muslims as
Muhammad.140. (This is a period-error).
Source:
http://www.sridasam.org/dasam?Action=Page&p=1215
ਬਹੁਤੇ ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ
ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਜ਼ਿੰਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਕੋਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ
ਬੋਲਿਆ ? ਮੈਂ ਕਹਿਆ...
- ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ
ਨੇ ਤਾਂ ਬਚਿੱਤਰ
ਨਾਟਕ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
- ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ੧੯੭੭ ਵਿੱਚ ਡੇਰੇ
ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਬਣੇ ਤੇ
ਗਿਆਨੀ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਅੰਬਾਲਾ ਨੂੰ
੧੯੭੬ ਵਿੱਚ ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਪੰਥ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
