ਪਿਛਲੇ ਭਾਗ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ :
{ਭਾਗ-1};
{ਭਾਗ-੨};
{ਭਾਗ-੩}
ਜਦ ਵੀ ਇਸ ਅਖੌਤੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ 'ਤੇ ਪਰਖਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ, ਤਦ-ਤਦ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ
ਕਸੌਟੀ 'ਤੇ ਖਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ।
ਅੱਜ
ਵੀ ਜਦ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਵਾਰ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਉੜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ 'ਤੇ ਪਰਖਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕੋਰੀ ਨਿਕਲੀ.. ਜਿਸ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਅਸੀਂ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਮਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਪੰਚਮ
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਆਖਿਆ ਹੈ:
ਗਿਆਨੁ ਧਿਆਨੁ ਕਿਛੁ ਕਰਮੁ ਨ ਜਾਣਾ ਸਾਰ ਨ ਜਾਣਾ ਤੇਰੀ ॥
ਸਭ ਤੇ ਵਡਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਜਿਨਿ ਕਲ ਰਾਖੀ ਮੇਰੀ ॥ {੭੫੦}
ਅਰਥ: ਹੇ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕ-ਪ੍ਰਭੂ! ਮੈਂ (ਭੀ) ਤੇਰੇ (ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼
ਦੀ) ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਜਾਣਦਾ, ਮੈਨੂੰ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੂਝ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤੇਰੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ
ਸੁਰਤ ਟਿਕਾਣੀ ਭੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਸਾਂ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਮ ਦੀ ਭੀ ਮੈਨੂੰ ਸੂਝ ਨਹੀਂ
ਸੀ, ਪਰ ਤੇਰੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਡਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਮਿਲ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਲਾਜ
ਰੱਖ ਲਈ, ਭਾਵ ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ...
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਚਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸਬ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦਸ ਰਹੇ ਹਨ, ਹਰ
ਅਸੀਂ ਰੋਜ਼ ਬਿਪਰ ਦੀ ਲਿਖੀ ਅਰਦਾਸ ਪੜਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ
ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਮਰਦੇ ਹਾਂ,
ਪ੍ਰਿਥਮ ਭਗੌਤੀ ਸਿਮਰਿ ਕੈ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਲਈਂ ਧਿਆਇ ॥
ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਭਗੌਤੀ ਦਾ ਅਰਥ ਤਲਵਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ
ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਵਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਪੰਕਤੀ ਹੈ, ਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਰਜ ਕੀਤਾ
ਗਿਆ ਹੈ:
ਦੁਰਗਾ ਪਾਠ ਬਣਾਇਆ ਸਭੇ ਪਉੜੀਆਂ ॥
ਫੇਰਿ ਨ ਜੂਨੀ ਆਇਆ ਜਿਨਿ ਇਹ ਗਾਇਆ ॥੫੫॥
ਹੁਣ ਇਹ ਭਗੌਤੀ ਦੀ ਵਾਰ ਅਖੀਰ ਵਿਚ
ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਗਇਆ ? ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਇਹ ਲਿਖਾਰੀ ਚਰਿੱਤਰਾਂ ਦੀ
ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਭਗੌਤੀ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰ ਕੇ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗੌਤੀ ਦੁਰਗਾ
ਹੈ, ਇਹ ਵੀ ਸਾਬਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀ ਭਗੌਤੀ ਏ ਨਮ ॥
ਭਗੌਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਹੈ
੨੧ਵਾਂ ਚਰਿੱਤਰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਰਾਜਾ ਭੇਸ਼ ਬਦਲ ਕੇ ਕਿਸੀ ਔਰਤ ਕੋਲ
ਮੰਤਰ ਸਿਖਣ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ,
ਚਲਿਯੋ ਧਾਰਿ ਆਤੀਤ ਕੋ ਭੇਸ ਰਾਈ ॥ ਮਨਾਪਨ ਬਿਖੈ ਸ੍ਰੀ ਭਗੌਤੀ
ਮਨਾਈ ॥
ਚਲਿਯੋ ਸੋਤ ਤਾ ਕੇ ਫਿਰਿਯੋ ਨਾਹਿ ਫੇਰੇ ॥ ਧਸ੍ਯੋ ਜਾਇ ਕੈ ਵਾ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੇ ਸੁ ਡੇਰੇ
॥੧੦॥
ਮਨ ਵਿਚ ਭਗੌਤੀ ਅਰਥਾਤ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਿਤਾ,
੯੭ਵੇਂ ਚਰਿਤਰ ਵਿਚ ਰਾਨੀ ਨੇ ਗੋਰੀ (ਦੁਰਗਾ) ਮਨਾਈ ਔਰ ਭਗੌਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਦੇ ਵਰ ਦਿਤਾ
ਤਾਂ ਰਾਜੇ ਦੀ ਜੀਤ ਹੋਈ, ਪੁਰੇ ਚਰਿੱਤਰ ਵਿਚ ਚੰਡੀ ਔਰ ਗੋਰੀ (ਗੋਰਜਾ) ਦੀ ਪੂਜਾ ਤੇ ਵਰ
ਦਾ ਜਿਕਰ ਹੈ।
ਦੋਹਰਾ ॥ ਹਮਰੇ ਹਿਤ ਇਹ ਰਾਨਿਯੈ ਲੀਨੀ ਗੌਰਿ ਮਨਾਇ ॥ ਰੀਝਿ
ਭਗੌਤੀ ਬਰੁ ਦਯੋ ਤਬ ਹਮ ਜਿਤੇ ਬਨਾਇ ॥੨੭॥
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉਠਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਅਖੌਤੀ
ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ "ਭਗਉਤੀ" ਬਚਿਤਰੀਆਂ ਲਈ ਕੌਣ {ਦੁਰਗਾ, ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਜਾਂ ਤਲਵਾਰ} ?