‘ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਵਤਾਰ’ ਨਾਂ ਦੀ 2492 ਛੰਦਾਂ ਵਾਲ਼ੀ
ਰਚਨਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੀਲਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਚਨਾ ਬਚਿੱਤ੍ਰ ਨਾਟਕ
ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਰਚਨਾ ਹਿੰਦੂ ਮੱਤ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ’
ਵਿੱਚੋਂ ਦਸਵੇਂ ਸਕੰਧ ਦੀ ਕਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ
ਹੈ:-
ਦਸਮ ਕਥਾ ਭਗਉਤ ਕੀ
ਭਾਖਾ ਕਰੀ ਬਨਾਇ। ਅਵਰ ਬਾਸਨਾ ਨਾਹਿ
ਪ੍ਰਭ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਕੈ ਚਾਇ।2491।
ਦਸਮ ਕਥਾ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ
ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨਾਲ਼ ਜੋੜਨਾ ਅਤਿ ਦਰਜੇ ਦੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਟੀਆਪਨ ਹੈ।
‘ਦਸਮ’ ਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਵੁਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਮਝ ਅਤੇ ਸੂਝ ਨਾਲ਼
ਹੀ ਕੋਈ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਵਿੱਚ
‘ਦਸਮ’ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ- ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ
ਦੇ ਦਸਮੇ ਸਕੰਧ ਦੀ ਕਥਾ ਵਾਲ਼ਾ ਗ੍ਰੰਥ, ਜਿਸ ਦਾ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨਾਲ਼
ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅਰਥ:-
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ - ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਦਸਮੇ ਸਕੰਧ ਦੀ ਕਥਾ ਮੈਂ ਭਾਖਾ
ਵਿੱਚ ਕਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਥਾ ਹੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਭੂ ਜੀ ! ਮੈ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਦੀ ਚਾਹਤ
ਲਈ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਹਿੰਦੂ ਮੱਤ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀਆਂ ਦੇਵੀ, ਦੇਵਤਿਆਂ,
ਅਤੇ ਅਵਤਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਭਾਗ ਮੰਨਣਾ ਕੋਈ
ਸ਼ੋਭਨੀਕ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਹ ਤਾਂ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਵਿੱਚ
ਰਲ਼ਗਡ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪੈਰੀਂ ਆਪਿ ਕੁਹਾੜਾ ਮਾਰਨ
ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਆ ਬੈਲ ਮੁਝੇ ਮਾਰ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ
ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਿਆਨਕ ਤਬਾਹੀ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ
ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਅਗਿਆਨਤਾ ਕਾਰਣ ਸੋਚੇ ਕਿ ਧਰਮ
ਕਿਸੇ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਮਿਟਦੇ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਹਿਦੁਸਤਾਨ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਝਾਤੀ ਮਾਰ
ਕੇ ਦੇਖੋ ਕਿ ਓਥੇ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਕੇ ਵਧੇ ਫੁੱਲੇ ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ,
ਜੈਨ ਧਰਮ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਹੁਣ ਓਥੋਂ ਕਿੱਥੇ ਚਲੇ ਗਏ! ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ
ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਤਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ
ਨਿਗਲਣ ਵਾਲ਼ਾ ਕੌਣ ਹੈ? ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਦਾ ਅਜਗਰ ਜੋ ਹੁਣ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਹੜੱਪਣ ਦੇ ਤੀਬਰ ਯਤਨਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਹਰੇਕ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਹੇ
ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।