ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਦੇ ਬਾਨੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਪਾਵਨ ਨਾਂ
’ਤੇ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ‘ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ’ ਦੀ ਗਾਥਾ, ਇਸ ਦੇ ਤਿਆਰ-ਕਰਤਾ ਸ. ਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਪੁਰੇਵਾਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਸ.
ਪੁਰੇਵਾਲ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਸ਼ੰਕਰ (ਸ਼ਰੀਂਹ ਸ਼ੰਕਰ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ
ਹੈ। ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉਹ ਵੀ ਚੰਗੇਰੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਅਧੀਨ ਕੈਨੇਡਾ ਆ
ਵੱਸੇ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਧਰਮੀ ਜਿਊੜੇ ਸ. ਪੁਰੇਵਾਲ
ਨੇ ਜੀਵਨ ਨਿਰਵਾਹ ਲਈ ਕਿਰਤ-ਵਿਰਤ ਕਰਦਿਆਂ ਖਗੋਲ ਤੇ ਭੂਗੋਲ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਨਿੱਠ ਕੇ
ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੈਲੰਡਰਾਂ ਦਾ ਤੁਲਨਾਤਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ
ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਪ੍ਰਣਾਲ਼ੀ ਨਾਲ਼ੋਂ ਸੂਰਜੀ ਪ੍ਰਣਾਲ਼ੀ ਕੈਲੰਡਰ ਹੀ ਦੋਸ਼ ਰਹਿਤ ਹਨ ਅਤੇ
ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜੀ ਕੈਲੰਡਰ ਹੀ ਪ੍ਰਚਲਤ ਅਤੇ ਸਰਬ-ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹਨ।
ਉਹਨਾਂ ਇਹ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦਾ ਬਿਕਰਮੀ ਕੈਲੰਡਰ,
ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਲ ਦੇ ਦਿਨ ਵਧਦੇ-ਘਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਬਿਕਰਮੀ ਕੈਲੰਡਰ ਹਰ ਸਾਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਗੁਰਪੁਰਬ ਵੀ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ
ਤਰੀਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਸੰਨ 1999 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਮੁੱਚਾ ਸਿੱਖ
ਪੰਥ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦਾ ਤਿੰਨ ਸੌ ਸਾਲਾ ਸਿਰਜਣਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਦ ਉਸ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਸਮ
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਹਾੜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦਕਿ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
ਦਿਹਾੜੇ ਸਨ। ਸੋ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਊਣਤਾਈਆਂ ਵੇਖਦਿਆਂ ਸ. ਪੁਰੇਵਾਲ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰੀਝ ਪੈਦਾ
ਹੋਈ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹਸਤੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਕੈਲੰਡਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਕੌਮੀ ਸੇਵਾ ਵਾਲ਼ੇ ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ
ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਹਿਤ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਚਿੰਤਕਾਂ, ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਖਗੋਲ
ਮਾਹਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖ਼ਰਚੇ ’ਤੇ ਕਈ-ਕਈ ਵਾਰ ਮਿਲ਼ਣ ਗਏ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਹਾਂ ਪੱਖੀ ਹੁੰਗਾਰਾ
ਭਰਦਿਆਂ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਆਰਾ ਕੈਲੰਡਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਅੰਤ ਕਈ ਸਾਲਾਂ
ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਘਾਲਣਾ ਘਾਲ਼ ਕੇ ਸ. ਪੁਰੇਵਾਲ ਜੀ ਨੇ ਕੈਲੰਡਰ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਕੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ। ਅੱਗੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਖਰੜੇ ਦੀ
ਪਰਖ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਈਂ ਸੈਮੀਨਾਰ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ-ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਵਾਈਆਂ।
ਇਹ ਖਰੜਾ ਸਿੱਖ ਸਕਾਲਰਾਂ, ਵਿਸ਼ਾ-ਮਾਹਰਾਂ, ਨਾਮੀ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਨੂੰ
ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਲਏ ਜਾ ਸਕਣ।
ਆਖ਼ਰ ਕਈ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੋਇਆ ਇਹ ਖਰੜਾ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਰੂਪ
ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ
ਮੁਤਾਬਕ 5 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਹਾੜਾ ਮਨਾਇਆ ਵੀ ਗਿਆ। ਪਰ
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜਥੇਦਾਰ ਟੌਹੜਾ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾ ਰੋਕ ਕੇ
ਸਮੁੱਚੇ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੇ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਸਭਾ ਸੁਸਾਇਟੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ
ਮਾਈ-ਭਾਈ ਨੂੰ ਇਸ ਕੈਲੰਡਰ ’ਤੇ ਕੋਈ ਸ਼ੰਕੇ, ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੋਣ ਤਾਂ ਲਿਖਤੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਦਫ਼ਤਰ
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਜਾਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਵਿਚਾਰ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ
ਦੀ ਲੜੀ ਚੱਲੀ। ਥਾਂ-ਥਾਂ ਖ਼ੁਦ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਕੇ ਸ. ਪੁਰੇਵਾਲ ਨੇ ਉੱਠੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ
ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਪ੍ਰੀਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਪੁਰੇਵਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀਆਂ, ਸਿੰਘ ਸਭਾਵਾਂ,
ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂਆਂ, ਟਕਸਾਲਾਂ ਅਤੇ ਸੰਤ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ਦੇ-ਗਿਲ਼ਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕੇ ਨਵਿਰਤ
ਕਰਦੇ ਰਹੇ।
ਇਸ ਪੰਥਕ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਬੂਰ ਪਿਆ ਸੰਨ 2003 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ
ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਜਥੇਦਾਰ, ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਨੇ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਸਿੱਖ
ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ, ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸੰਤ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਕੱਤਰਤਾ ਸ੍ਰੀ
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਬੁਲਾ ਕੇ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ। ਓਸ ਵੇਲ਼ੇ ਦੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ
ਕਮੇਟੀ ਸਕੱਤਰ ਸ. ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਲਕੱਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਕੈਲੰਡਰ, ਪੰਥਕ ਰਵਾਇਤਾਂ ਅਤੇ
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕਾਇਦੇ ਕਨੂੰਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅੰਤ੍ਰਿਗ ਕਮੇਟੀ, ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ
ਜਨਰਲ ਇਜਲਾਸ ਵੱਲੋਂ ਪਾਸ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਛਪਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਸ. ਪੁਰੇਵਾਲ ਦੀ ਇਸ ਮਹਾਨ
ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਫਿਰ ਇਸੇ ਵਰ੍ਹੇ 2003 ਵਿੱਚ ਓਦੋਂ ਦੇ ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ. ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ
ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਡੂੰਗਰ ਨੇ ਸ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਕੋਲ਼ੋਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਵਾਇਆ।
ਇਹਨਾਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕ ਓਦੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ
ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪੂਰੀਆਂ ਪੰਥਕ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ
ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਕੈਲੰਡਰ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਏ ਬੀਤੇ ਘਟਨਾਕਰਮ ਨੇੜਿਓਂ ਵੇਖਣ
ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ਼ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸੰਨ 2003 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2010 ਤਕ, ਇਹ
ਕੈਲੰਡਰ ਨਿਰਵਿਵਾਦ ਲਾਗੂ ਰਿਹਾ। ਓਸ ਵੇਲ਼ੇ (2003 ਵਿੱਚ) ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ
ਪੰਜਾਬ, ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਬਿਨਾਂ
ਕਿਸੇ ਹੀਲ-ਹੁੱਜਤ ਤੋਂ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਸਰਕਾਰੀ
ਛੁੱਟੀਆਂ ਵੀ ਇਸੇ ਕੈਲੰਡਰ ਮੁਤਾਬਕ ਸੂਚੀ-ਬੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵੀ
ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਨਿਆ ਗਿਆ। ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ
ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਜੋਸ਼ੋ-ਖਰੋਸ਼ ਨਾਲ਼ ਇਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਵਿਦੇਸ਼ੀ
ਅੰਬੈਸੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਇਸ ਕੈਲੰਡਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲ਼ ਗਈ ਸੀ। ਕਿਤਿਓਂ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ
ਨਾ ਹੋਇਆ। ਇੰਝ ਇਹ ਕੈਲੰਡਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਂਦ-ਹਸਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ, ਸੰਸਾਰ ਭਰ
ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ‘ਆਪਣਾ ਕੈਲੰਡਰ’ ਬਣ ਗਿਆ।
ਬੇਸ਼ੱਕ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਕੌਮੀ ਕੈਲੰਡਰ ਨੂੰ ਵੱਡੇ
ਚਾਅਵਾਂ ਤੇ ਉਮੰਗਾਂ ਨਾਲ਼ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਬਿਕਰਮੀ ਪ੍ਰਣਾਲ਼ੀ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾ
ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ‘ਨਾਨਕ ਨਾਮ’ ਵਾਲ਼ਾ ਕੈਲੰਡਰ, ਹਿੰਦੂ, ਹਿੰਦੀ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ
ਕਰਦੀ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ. ਅਤੇ ਸੰਘ ਪਰਿਵਾਰ ਜਿਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋ ਰਿਹਾ।
ਇਹਨਾਂ ਜਮਾਤਾਂ ਨੇ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਝੂਠਾ ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਖੇ ਇਹ
ਕੈਲੰਡਰ ਹਿੰਦੂ-ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਫੇੜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ
ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੇ ਸੱਤਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਾਰਨ, ਹਿੰਦੂ ਸਿੱਖਾਂ
ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਕੋਈ ਲੜਾਈ ਝਗੜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਇਆ। ਸਿੱਖ ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ
ਦਾ ਰੋੜਾ ਸਮਝਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਉੱਤੇ ਦਬਾਅ
ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ‘ਵੱਖਰੇ ਕੈਲੰਡਰ’ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦੇਣ। ਗਿਆਨੀ ਵੇਦਾਂਤੀ
ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦੇਣ ’ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜਸੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਾਹੀਂ ਸ.
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਪਾਸੋਂ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੂੰ ਜਬਰਨ ‘ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ’ ਕਰਵਾ ਕੇ ਘਰੇ ਬਹਾ
ਦਿੱਤਾ। ਬਿਪਰਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਗ਼ੁਲਾਮਾਂ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮ ਬਣੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ‘ਅਖ਼ਬਾਰੀ ਰੌਲ਼ਾ’
ਇਹ ਪਾਇਆ ਕਿ ਭਾਈ ਵੇਦਾਂਤੀ ਜੀ ‘ਸਿਹਤ ਕਮਜ਼ੋਰ’ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ‘ਸਵੈ-ਇੱਛਤ’ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਏ
ਨੇ।
ਜਦਕਿ ਗਿਆਨੀ ਵੇਦਾਂਤੀ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਪ੍ਰੈੱਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖ਼ੁਦ
ਨਾਲ਼ ਹੋਈ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਸੱਚ ਬਿਆਨਦਿਆਂ ਇਹ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਹੁਣ 2010 ਵਿੱਚ ਹੀ
ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸੰਨ 2003 ਵਿੱਚ ਕੈਲੰਡਰ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ
ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ. ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕੈਲੰਡਰ ਜਾਰੀ ਨਾ ਕਰਾਂ।
ਭਾਈ ਵੇਦਾਂਤੀ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸਾਂ
ਵਿੱਚ ਦੱਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ‘ਅੰਦਰਲੇ ਸੱਚ’ ਦਾ ਰੌਲ਼ਾ ਪੈਂਦਿਆਂ-ਕਰਦਿਆਂ ਹੀ ਨਵੇਂ ‘ਜਥੇਦਾਰ’
ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ‘ਤਾਜ਼ਪੋਸ਼ੀ’ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਬਸ, ਓਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ
ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਹੋਂਦ-ਹਸਤੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੱਝ ਗਿਆ। ਗਿਆਨੀ ਵੇਦਾਂਤੀ
’ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਲਈ ਹੁਣ ‘ਵਿਹੜਾ ਮੋਕਲਾ’ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ
ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਕੌਮੀ ਹਿਤਾਂ ਬਾਬਤ ਬਿਨਾਂ
ਸੋਚਿਆਂ ਵਿਚਾਰਿਆਂ ਇਹ ਡੇਰੇਦਾਰ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਨੁਕਤਾਚੀਨੀ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਨੋਟ
ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡੇਰੇਦਾਰ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਓਹੀ ਸਨ ਤੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ 1925-30
ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਈ ਪੰਥ ਪ੍ਰਵਾਣਿਤ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਚੱਲੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਡੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਦੀ
ਥਾਂ, ਆਪੋ ਆਪਣੀਆਂ ਰਹੁ-ਰੀਤਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਗੁਰਪੁਰਬ ਘੱਟ ਪਰ ਅਗਲੇ ਪਿਛਲੇ
ਬਾਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਰਸੀਆਂ ਬਿਨਾ ਨਾਗਾ ਮਨਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਡੇਰਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਗੁਰੂ-ਡੰਮੀਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀਆਂ ਭੀੜਾਂ
ਨੂੰ ‘ਆਪਣੀਆਂ ਵੋਟਾਂ’ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲੋੜਵੰਦ ਬਾਦਲ ਦਲ ਨੇ ਸਦਾ ਵਾਂਗ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇ ਖੇਡਣੇ
ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਨਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਦੀਵਾਲ਼ੀ ਵਾਲ਼ੇ ਦਿਨ ਹੀ ਕੈਲੰਡਰ
ਵਿੱਚ ‘ਸੋਧਾਂ’ ਕਰਨ ਲਈ ਅਚਾਨਕ ‘ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ’ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੱਦ ਲਈ। ਅਤਿਅੰਤ ਕਾਹਲ਼ੀ
ਨਾਲ਼ ਸੱਦੀ ਗਈ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਕੀ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਏਜੰਡਾ
ਹੀ ਨਹੀਂ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਲਕਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਹੰਗਾਮੀ
ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਖਰੜਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਹਦੇ ਉੱਤੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਨੇ
ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇਣੀ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਖਰੜਾ ਕੁਝ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ
ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲਿਖਤ ਹਿੰਦੀ-ਨੁਮਾ
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ‘ਧਰਮ ਸੰਸਦ ਦੀ ਇਕੱਤਰਤਾ’ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ
ਸਾਫ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ ਇਹ ਖਰੜਾ ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੂ ਸੰਗਠਨ ਵੱਲੋਂ
ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ’ਤੇ ਇਹ ‘ਸੋਧਾਂ’ ਵਾਲ਼ਾ
ਖਰੜਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਾ ਹੋਇਆ। ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖੀ ਗਈ, ਪਰ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ
ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਪੱਕੇ ਹਮਾਇਤੀ ਜਥੇਦਾਰ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਸੋਧਾਂ ਨਾ
ਹੋ ਸਕੀਆਂ।
ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸੋਧਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਮਾਮਲਾ
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ
ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ੇ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 72 ਘੰਟੇ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ’ਤੇ
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅੰਤ੍ਰਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੱਦੀ ਗਈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ
ਇੱਕ ਐਗਜ਼ੈਕਟਿਵ ਮੈਂਬਰ ਦੱਸਦੇ ਨੇ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੱਕੜ ਜੀ ਨੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅੱਗੇ
ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਸੋਧਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਮਤਾ ਰੱਖਿਆ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ
ਦੂਸਰੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਝਾਂਕਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਆਨਾਕਾਨੀ ਕਰ ਰਹੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ
ਮਾਰ ਕੇ ਮੱਕੜ ਜੀ ਬੋਲੇ- “ਵੇਖ ਲਓ ਫੇਰ, ‘ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਹਬ’ ਦਾ ਹੁਕਮ ਆਇਆ ਹੋਇਐ...!” ਇਸ
ਵਾਕ ਨੂੰ ‘ਖ਼ੁਦਾਈ ਹੁਕਮ’ ਮੰਨ ਕੇ ਬਾਕੀ ਦਿਆਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਦਾੜ੍ਹੀਆਂ ਖੁਰਕਦਿਆਂ
ਹੋਇਆਂ ਮਤੇ ਉੱਪਰ ‘ਘੁੱਗੀਆਂ’ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਪਰ ਦੋ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਜਾਗ ਪਈਆਂ
ਤੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਮੀਟਿੰਗ ’ਚੋਂ ਵਾਕ ਆਊਟ ਕਰ ਗਏ। ਮੀਟਿੰਗ ਰੂਮ ’ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਤੁਰੇ
ਜਾਂਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਮੱਕੜ ਜੀ ਨੇ ਪਿੱਛਿਓਂ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰ ਕੇ ‘ਚਿਤਾਵਨੀ’ ਵਰਗੀ
ਲੇਲ੍ਹੜੀ ਵੀ ਕੱਢੀ- “.......ਸਾਹਬ, ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਐ, ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ‘ਅੰਦਰਲੀਆਂ
ਗੱਲਾਂ’ ਨਾ ਦੱਸਿਓ...!”
ਇਸ ਕੁਲਹਿਣੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਹੋਏ ਸੋਧਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਮਤੇ ਨੂੰ ਫ਼ੌਰਨ
ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਿਰਫ਼ ਅਠਾਰਾਂ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਜਥੇਦਾਰ
ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੀ
(ਜ਼ਾਬਤਾ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੁਝ ਗਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਨਾਲ਼ ਬਹਾ ਲਏ ਸਨ)
ਚਾਰ ਜਨਵਰੀ 2010 ਨੂੰ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਗਾੜਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇੰਝ ਸ. ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੁਰੇਵਾਲ ਦੀ
ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਘਾਲਣਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਦਰੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸਿਆਸੀ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ’ਤੇ ਹੋਇਆ ਇਹ ਸਾਰਾ ਡਰਾਮਾ ਭਾਵੇਂ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾ
ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ) ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਵਾਂਗ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਆ ਰਹੇ
ਨੇ- “ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ
ਗਈ ਭਾਰੀ ਮੰਗ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ‘ਸੋਧਾਂ’ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ...।”
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਹ ‘ਬਚਨ’ ਸੁਣ ਕੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਇਕ ਕਹਾਵਤ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ
ਹੈ:
ਚਿ ਕੁਫ਼ਰ ਅਜ਼ ਕਾਅਬਾ ਬਰਖੇਜ਼ਦ
ਕੁਜਾ ਮਾਨਦ ਮੁਸਲਮਾਨੀ ?
(ਭਾਵ ਕਿ ਜੇ ਮੱਕੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੁਫ਼ਰ ਆ ਵੜੇ ਤਾਂ ਇਸਲਾਮ ਕਿੱਥੇ ਰਹੇਗਾ?)
ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉੱਪਰ ਪਏ ਸਿਆਸੀ ਗਲ਼ਬੇ ਕਾਰਨ
ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਰੂਹ ਦੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਤਲ ਵਿਰੁੱਧ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ
ਰੋਹ ਫ਼ੈਲ ਗਿਆ। ਸੰਨ 2010 ਵਿੱਚ ਹੀ ਓਸ ਵੇਲ਼ੇ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ
ਸਿੱਖ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਕੇ ਕਥਿਤ ਸੋਧਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ
ਵੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਗਰੂਕ ਸਿੰਘ ਸਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ
ਨੇ ਮੂਲ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਮੁਤਾਬਕ ਹੀ ਗੁਰਪੁਰਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਿਹਾੜੇ ਮਨਾਉਣ ਦੇ
ਐਲਾਨ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਮੂਲ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤਕ ਕਈ ਦਰਜਨਾਂ ਸੈਮੀਨਾਰ
ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ
ਮੂਲ ਕੈਲੰਡਰ ਨਾਲ਼ ਕੀਤੀ ਛੇੜਛਾੜ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਸੀ ਕਿ 2015 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ
ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਤਰੀਕਾਂ ਬਦਲਣੀਆਂ ਪਈਆਂ।
ਬੇਸ਼ੱਕ ਫਿਲਹਾਲ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ
ਸਿਆਸੀ ਜੂਲ਼ਾ ਲਹਿਣ ਦੇ ਹਾਲੇ ਇਮਕਾਨ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੇ। ਪਰ ਹੁਣ ਜਾਗਰੂਕ ਸੰਗਤਾਂ
ਜਥੇਦਾਰ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਜੀ ਵਾਂਗ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਲਈ ਸਿਰ-ਧੜ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਉਣ ਲਈ
ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਹਨ। ਦੇਰ ਸਵੇਰ ਮੂਲ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਹੀ
ਲਾਗੂ ਹੋ ਕੇ ਰਹੇਗਾ।
